نگهداری پوکه ها ازآسیب بید یا پروانه موم خوار

معمولا این پروانه به کندوهای ضعیف حمله کرده و داخل شان ها و ترجیحا در شان های حاوی گرده تخم ریزی می کنند.کلنی های قوی از ورود پروانه ها با درون کندو ممانعت بعمل می آورند و در صورت ورود پروانه به کندو ، تخم این پروانه ها در اسرع وقت توسط زنبورها به بیرون کندو منتقل میشود.
بهداشت کندو و تمیز نگه داشتن کندوها از مواد اضافی و ... تا حد زیادی از تخم ریزی پروانه ها جلوگیری می کنند .درصورتیکه در یک کلنی ضعیف ، آلودگی شدید به لاروها را مشاهده کردید در اسرع وقت نسبت به تعویض کندو و خارج کردن شان ها و ضدعفونی کندو و ذوب کردن موم ها و یا آتش زدن آنها اقدام کنید این آلودگی شدید منجر به آلودگی کل زنبورستان خواهد شد.
توجه داشته باشید اگر حتی یک کندوی آلوده به پروانه موم خوار داشته باشید در صورت عدم مدیریت صحیح آفت ، کل زنبورستان مستعد آلودگی هستند و پوکه های زمستان گذران چون حاوی تخم های این پروانه هستند با مساعد شدن شرایط دمایی به کل از بین خواهند رفت پس بدون هیچ اغماضی شان های آلوده را آتش بزنید .
بعضی از زنبوردارن شان های آلوده به تخم پروانه موم خوار را در کلنی های قوی قرار می دهند تا زنبورها با خارج کردن و از بین بردن تخم ها به نحوی شان ها را از خطر پروانه موم خوار حفظ کنند . 
لازم به ذکر است که در صورت مشکوک بودن به تخم ریزی پروانه در شان های کندوی ضعیف این کار رو انجام دهید و الا توصیه بر این است در صورت آلودگی شدید حتما یا شان ها رو ذوب کنید و یا آتش بزنید .

با توجه به بیولوژی پروانه موم خوار می توان تا حد زیادی این آفت را مدیریت کرد.این آفت همانند سایر بیدها و مثل بید لباس و ... از روشنایی و سرما و هوای تازه گریزان هستند ومی توان به فراهم کردن این شرایط سیکل زندگی حشره را به تاخیر انداخت و با آن مبارزه کرد.
برای کاهش خسارت پروانه موم خوار پوکه هایی که برای زمستان نگه داری می شوند نبایستی به صورت فشرده نگه داری  شوند.اگر قصد دارید پوکه ها را در کندو و یا طبق نگه داری کنید در هر کندو 6 تا 8 قاب بزارید و بین آنها یک ورق روزنامه گذاشته و بین قاب ها رو فاصله دهید. ( این روش فقط باعث کاهش خسارت شده و از آلوده شدن کل قاب ها جلوگیری نمی کند )
برای از بین بردن و مدیریت صحیح بایستی اصولی تر برخورد کرد ، اگر برای شما مقدور نیست که از اسیدها استفاده کنید میتوانید از گیاهانی همچون اسطوخودوس و کلپوره که دارای بوی تندی هستند استفاده کنید . ( این گیاهان را مادربزرگ ها بین لحاف های پشمی قرار میدادند تا از خسارت بید لباس جلوگیری کنند و تا حد زیادی هم موفق بودند )
 

خسارت لارو پروانه موم خوار
فشرده گذاشتن قاب ها باعث میشود تا تهویه محیط به مشکل بخوره و شرایط مساعدی برای لارو پروانه موم خوار فراهم شود .

استفاده از سرما
معمولا شرایط دمایی سرد ، باعث اختلال در سیکل زندگی حشره و گاها از بین رفتن لاروها و تخم های حشره میشود.برای نگه داری پوکه ها سعی کنید تا حد امکان از نگه داری پوکه های حاوی گرده در زمستان خوددرای کنید چون این پوکه ها در بیشتر موارد حاوی تخم پروانه موم خوار هستند و فقط کافی هست با گرم شدن هوا کل پوکه های شما از دست برود.
اگر تعداد پوکه هایتان زیاد نیست می توانید در یخچال و یا فریزر نگه داری کنید و یا اینکه با توجه به جدول زیر در یخچال قرار بدین و تا حد زیادی مطمئن باشید که دیگه پوکه هایتان آلوده نمیشود.گاها دیده شده بعضی از زنبوردارها با نگه داری پوکه ها درون پلاستیک قصد دارند که از آلودگی پوکه ها جلوگیری کنند و فک می کنند که دیگر مشکلی پیش نمیاد اما با توجه به این که با گذاشتن پوکه ها داخل پلاستیک تهویه محیط از بین میرود و شرایط دمایی مساعد برای تخم ها فراهم میشه توصیه این است که این کا را نکنید.
معمولا پوکه ها حاوی تخم پروانه موم خوار هستند و این تخم ها منتظر شرایط دمایی مساعد هستند تا تفریخ بشوند.

استفاده از سرما جهت از بین بردن لاروهای پروانه موم خوار :

استفاده از سموم گازی و تدخینی :
استفاده از سموم گازی و تدخینی مثل گوگرد ، پارادیکلروبنزن (نفتالین) ، متیل بروماید ، فستوکسین و فسفید آلومینیوم ( قرص برنج ) به دلیل مشکل مسمومیت ها برای انسان و همچنین اثرات باقی مانده های آن بر روی موم و پوکه ها به هیچ عنوان توصیه نمیشود .
البته این سموم مزیت هایی دارند و نمیشود منکر این مزیت ها شد اما با توجه به مشکلات آنها بر سلامتی انسان و موم توصیه این است که از این مواد استفاده نکنید و سلامت خودتان و جامعه رو به خطر نیندازید.
مثلا در صورت استفاده از نفتالین بوی آن و اثراتش تا چندین روز بر روی پوکه ها باقی مانده و یا این که گوگرد نیز خطر اشتعال و استنشاق گازهای سمی رو بدنبال خواهد داشت .سموم گازی دیگر نیز مسمومیت حاد ایجاد می کنند و با توجه به سمیت زیادشان خرید و فروش آن غیرقانونی است .

استفاده از اسیدها :
استفاده از اسیدهایی همچون اسید فرمیک و اسید استیک جهت مبارزه با پروانه موم خوار بهترین راه حل می باشد .این روش علاوه بر این که تا حد زیادی این آفت را کنترل می کند مشکلات حاصل از مسمومیت ها و باقی مانده ها در موم و ... بسیار ناچیزی دارد .
اسید تبخير مي شود و به فوريت تخم ها و پروانه ها را مي كشد. لاروها و مخصوصاً شفيره ها، مقاومت داشته و بايد براي مدت بيشتري در معرض اسيد استيك قرارگيرند.
( زنبورداران حرفه ای این روش را به عنوان بهترین راه حل مبارزه با پروانه موم خوار استفاده و توصیه نمایند )
برای اینکار به ازای هر کندو 25 سی سی اسید فرمیک 85% و یا 25 سی سی اسید استیک 80% را درون ظرف و یا به یک پارچه آغشته کنید و درون کندویی که پوکه ها رو قرار دادید بزارید و هر ماه یک بار این عمل رو تکرار کنید.
لازم به ذکر است که در این روش بایستی تمامی منافذ بسته بشه و از آنجایی که این اسیدها تا حدودی باعث خورده شدن فلز میشه بایستی دریچه پرواز و سایر اجسام فلزی رو از کندو خارج کنیم.

استفاده از یک طبق و گذاشتن طبق توی پلاستیک راهکار خوبی است
 

نحوه استفاده از اسید فرمیک و اسید استیک :
دراین روش می توانیم طبق ها رو روی هم چیده و میزان لازم اسیدفرمیک را روی یک پارچه ریخته وبا قرار دادن آن درکندو درب آنرا ببندیم .
 

( دراین روش باید دقت داشت که کلیه منافذ بسته باشد )

استفاده از این  روش و استفاده از اسیدها علاوه بر این که با لاروهای پروانه موم خوار مبارزه میشود با سایر بیماری ها مانند نوزما و ... مبارزه میگردد و یا به تعبیری کندو به بهترین شکل ممکن ضدعفونی میشود .
لازم به ذکراست که حتی المقدور هرز گاهی کندوها رو چک کنید و پوکه ها رو از لحاظ آلودگی به لاروهای پروانه موم خوار بررسی کنید.

فسفید آلومینیوم یا قرص برنج :
فسفید آلومینیوم یا قرص برنج . یک سم بسیار خطرناک که استشمام و مصرف آن مرگ حتمی رو بدنبال خواهد داشت . ( لذا مجدانه تاکید میگردد که در زنبورداری مورد استفاده قرار نگردد )
آلومینیوم فسفید به انگلیسی:  ( Aluminium phosphide)  که در ایران آنرا با نام قرص برنج می‌شناسند، یک ترکیب شیمیایی است که با فرمول AlP شناخته می‌شود.

قرص برنج، فسفید آمونیوم یا فسفید کلسیم یا روی به وزن سه گرم است. این قرص بوی سیر یا ماهی گندیده می‌دهد و ترکیبی خطرناک از فسفیدها است که به عنوان یک حشره‌کش برای جلوگیری از آلودگی و آفت‌زدگی برنج انبار شده ، غلات و خوراک دام استفاده می‌شود .
آلومینیوم فسفید قادر است هزاران شته را از بین ببرد . این قرص از خود گاز فسفید تولید می کند و از آن برای جلوگیری از آفت زدگی برنج در انبار استفاده می شود. مسمومیت با این قرص هم از راه استنشاق، هم از راه تماس پوستی و هم به صورت خوراکی اتفاق می‌افتد. مصرف خوراکی آن باعث تهوع، درد معده ، استفراغ، اسهال، تنگی نفس، احساس سرما، عطش ، سر درد، تشنج و کما می شود.
گاها بعضی از زنبورداران ناآگاه از این ماده جهت مبارزه با لارو پروانه موم خوار که یکی از آفات مهم پوکه های زنبورعسل است استفاده می کنند . 
این سم با تولید گاز فسفید لاروهای پروانه موم خوار را از بین میبرد ولی متاسفانه مشکلات مسمومیت ها و همچنین بحث باقی مانده های این سم در شان های زنبورعسل بسیار مخاطره آمیز خواهد بود.
 

منبع : استاد بهزاد رفاهی